Overheid, Gemeente, Vergunning
Particulier
Artikel 19 van onze grondwet verbiedt dwangarbeid. U kunt dus in principe niet gedwongen worden om te werken, ook niet zonder betaling.
Maar in Nederland toetst de rechter niet aan de grondwet, dus daar heeft u als burger niet veel aan. Gelukkig is in het Europees verdrag van de Rechten van de Mens in artikel 4 opgenomen:
Niemand mag in slavernij of dienstbaarheid worden gehouden.
en
Niemand mag gedwongen worden dwangarbeid of verplichte arbeid te verrichten.
Maar er zijn ook uitzonderingen:
Niet als "dwangarbeid of verplichte arbeid" in de zin van dit artikel worden beschouwd:
a. elk werk dat gewoonlijk wordt vereist van iemand die is gedetineerd overeenkomstig de bepalingen van Artikel 5 van dit Verdrag, of gedurende zijn voorwaardelijke invrijheidstelling;
b. elke dienst van militaire aard, of, in geval van gewetensbezwaarden in landen waarin hun gewetensbezwaren worden erkend, diensten die gevorderd kunnen worden in plaats van de verplichte militaire dienst;
c. elke dienst die wordt gevorderd in het geval van een noodtoestand of ramp die het leven of het welzijn van de gemeenschap bedreigt;
d. elk werk of elke dienst, welke deel uitmaakt van normale burgerplichten.
De vraag is dus niet in zijn algemeenheid te beantwoorden zonder de specifieke omstandigheden mee te wegen.